Jan Kochanowski - biografia

Najwybitniejszy poeta literatury staropolskiej. Żuł w latach 1530-1584. Był poetą urodzonym w Sycynie w ziemi radomskiej, w województwie sandomierskim, jako syn sędziego sandomierskiego Piotra (1485-1547), z jego drugiego małżeństwa zawartego po śmierci pierwszej żony( Zofii) z Anną z Białaczowa, herbu Odrowąż. Pochodził więc z szeroko rozrodczej rodziny, acz niezbyt początkowo zamożnej rodziny średnioszlacheckiej w Małopolsce, której członkowie chętnie piastowali również godności sędziowskie, dorabiając się w ten sposób znaczenia wśród współobywateli i zwiększając fortuny. Zwłaszcza ojciec poety odznaczał się w tym zręcznością oraz zmysłem praktycznym do interesów, tak że umierając zostawił po sobie wcale poważny już majątek wdowie oraz dzieciom, w liczbie dwanaściorga( siedmiu synów i pięć córek). Jan był drugim z kolei synem, dzieckiem, które wszelako więcej zawdzięczało matce. To ona, córka zamożnego ziemianina z wielkiego ongiś rodu Odrowążów, osoba o wyraźnej indywidualności, wpłynęła niewątpliwie na rozwój duchowy synów, z których aż trzech weszło potem do literatury: Jan, a następnie młodsi odeń Mikołaj oraz Andrzej.
O pierwszych naukach Kochanowskiego wiadomości do nas nie dotarły. Zadbano jednak o nie z pewnością skoro w wieku wówczas właściwym, tzn. lat czternastu, w semestrze letnim 1544 r. wpisał się on na wydział Artium Akademii Krakowskiej, gdzie notatka w Album studiosorum otwiera nam dziś piętnastoletni łącznie okres studiów i wędrówek studenckich poety. Najpierw więc okres kilkuletniego zapewne pobytu w stołecznym Krakowie, nie uwieńczonego wprawdzie stopniami akademickimi i przerywanego bodajże nieraz sprawami domowymi, trwającego jednak zapewne do śmierci ojca, a może nawet do słynnego wyjścia żaków z miasta w czerwcu 1549r.Okres z pewnością bardzo ważny, choć zarazem zagadkowy i niejasny. Wszelako jeszcze bardziej zagadkowe są dwa następne lata, zaświadczone tylko obecnością poety w styczniu 1550 r.( z matką i starszym bratem Kasprem) w sądzie ziemskim w Radomiu. Z kolei następuje krótszy, lecz znamienny ideowo, pierwszy pobyt w Królewcu, zapewne gdzieś od późnej jesieni 1551r. do kwietnia 1552r. Wreszcie zaś najdłuższy i kulturalnie i światopoglądowo rozstrzygający okres studiów uniwersyteckich w Padwie, w której zasięgu ideowo-naukowo-literackim przebywał Kochanowski, z przerwami, co najmniej pięć lat, uczestnicząc czynnie z życiu społecznym młodzieży studenckiej(w 1554 został nawet konsyliarzem nacji polskiej, w czasie mocno zresztą delikatnych, w tamtejszym układzie stosunków politycznych, rozmów i pertraktacji z żakami niemieckimi), zdobywając zarazem niemałe doświadczenia osobiste i życiowe(miłość i sprawa z Lidią), nawiązując trwałe związki przyjaźni
wybijając się równocześnie jako poeta-latynista itd.
Cały pobyt Padewski Kochanowskiego rozpada się na trzy części. Po pierwsze więc, mniej więcej od maja 1555 r., kiedy poeta, studiujący w środowisku słynnych mistrzów, B. Tomitana, F. Robortell i innych- czy to po zawieszeniu wykładów w Padwie(skutkiem zarazy, maj 1555), czy raczej chyba nieco wcześniej, w towarzystwie młodego J.K Tarrnowskiego- zwiedził jeszcze na koniec Rzym i Neapol, po czym powrócił do Polski i zaczął się rozglądać za mecenasem i oparciem. Tym się chyba tłumaczył epizod dziewięciomiesięcznego pobytu na dworze księcia Albrechta i w środowisku uniwersyteckim na Królewcu(od lata 1555 do kwietnia 1556), przerwany chorobą oczu i uzyskaniem zasiłku od księcia na wyjazd do Włoch. zasiłku zresztą niewystarczającego, gdyż poeta zaciągnął jeszcze dużą pożyczkę u stryja pod zastaw ziemi(16lipca 1556, w Radomiu), po czym dopiero wyjechał do Italii. Drugi ten pobyt włoski, stosunkowo krótki i wiążący się zapewne z samą tylko Padwą oraz jej okręgiem(w tym bodajże z cieplicami w Abano, w których leczono m.in. choroby oczu), trwa od lata 1556 do, najwyżej 2.połowy lutego 1557r., ponieważ wiadomość o śmierci matki ściąga Kochanowskiego do kraju, gdzie widzimy go już 11 marca(w sądzie w Radomiu), a gdzie następnie nieznane nam do dziś okoliczności zatrzymują go bodajże do września. fundusze własne uzyskane z wydzierżawienia ziemi bratu (Piotrowi), trwają łącznie ponad półtora roku: od jesieni zatem, może od września lub października 1557, do późnej wiosny 1559r., ponieważ w ciągu maja tego roku spotykamy Kochanowskiego już w ojczyźnie. Była to podróż szczególnie urozmaicona, jako że oprócz pobytu w Italii, przede wszystkim oczywiście w Padwie, poeta odbył jeszcze na koniec kilkumiesięczne itinerarium do Francji, dokąd przybył z Włoch przypuszczalnie na przełomie roku 1558/9 i gdzie podróżował wspólnie z zagadkowym Karolem, prawdopodobnie flamandzkim humanista- poliglotą, przejeżdżając kraj aż po Belgię. Zaznajomił się wtedy najogólniej z kulturą życiem literackim Francji, otarł się przy tym o Paryż i rozeznał w stosunkach polityczno-ideowych kraju, co zapewne ułatwił mu młody J.B Tęczyński przebywający tam już ponad trzy lata.
Powrót do ojczyzny i porozumienie się z rodzeństwem w sprawie podziału majątku po rodzicach (11 lipca 1559) rozpoczynają z kolei drugi, znowuż ok. piętnastoletni okres w życiu Kochanowskiego, dworski. Okres wielce dziś niejasny w latach zwłaszcza początkowych( do 1562), dla których wiadomości sprawdzonych nie ma zupełnie. Natomiast szczegóły poetyckie, a zwłaszcza ogólne wskazówki literackie utworów epickich, nie panegiryków, poświęconych wybitnym postacią z rodów Tarnowskich oraz Tęczyńskich, prowadzą tutaj ciągle w stronę dworów możnowładców w Małopolsce, nie wskazując jednak przy tym bliższego, angażowania się ideowego poety w rozgrywkach politycznych, choć prze właściwe czasom sympatie nowinkarskie Kochanowski oczywiście przeszedł. Znamienne, że w roku 1562 i znów w 1563 spotykamy go na dworze biskupa krakowskiego F. Padniewskiego, pomimo że w międzyczasie(styczeń 1563) występuje także jako dworzanin znanej osobistości kalwińskiej, wojewody lubelskiego J. Firleja. Wreszcie za sprawą nowego podkanclerza, biskupa P. Myszkowskiego, dostaje się Kochanowski gdzieś na przełomie 1563/4 lub z początkiem 1564 r. do kancelarii królewskiej gdzie pod Myszkowskim, któremu niebawem zawdzięcza również dochody z beneficjów (probostw poznańskiego i zwoleńskiego) i z którym rychło wiąże się dozgonną przyjaźnią- zostaje jednym z sekretarzy i dworzaninem królewskim. Lata te otwierają najbogatszy i najbardziej wszechstronny okres jego twórczości poetyckiej, wiążący się w ten sposób z szeroko pojętą atmosferą kulturalna Wawelu oraz, pośrednio Krakowa, jako stolicy państwa, mianowicie z całym barwnym środowiskiem literatów- dworzan i wybitnych humanistów skupiających się licznie w głównym wówczas ośrodku kulturowym, naukowym i wydawniczym Polski, osobistości uwieńczonych tak sugestywnie we Fraszkach. Zarazem jest to okres żywych zainteresowań publicystycznych Kochanowskiego zagadnieniami ideowymi czasów (reformacją ujmowaną teraz ze stanowiska już pro trydenckiego, katolickiego) oraz politycznymi sprawami państwa, z kwestią tzw. Egzekucji praw, czyli „naprawy” Rzeczypospolitej, rozważana tu przez poetę wysoce odpowiedzialnie, w myśl umiarkowanego programu reform wysuwanego od strony kół rządzących. Kochanowski, osiągający w tych latach pełnie dojrzałości samowiedzy artystycznej, miejsce jednak oraz zadanie życiowe widzi wyłącznie na polu poezji. Z całą więc konsekwencją urzeczywistnia teraz wielkie zamierzenia życiowe: tworzenie i kształtowanie-za przykładem starożytności i renesansu –nowej poezji polskiej na najwyższą miarę europejską. Świadomie podejmuje się tego zadania , któremu zresztą klimat humanistyczny środowiska wysoce odpowiada. Związek jego z dworem jest ciągle bliski , choć dzięki Myszkowskiemu stosunkowo luźny i niekrępujący. Wiemy też, że w 1567 roku Towarzyszy Kochanowski Zygmuntowi Augustowi w tzw. Wyprawie radoszkowickiej, czyli w demonstracji wojskowej przeciwko Iwanowi Groźnemu. Podobnie w roku 1568 i później w 1569 znajduje się wraz z królem i dworem w Lublinie, w czasie słynnego sejmu unijnego. Odtąd jednak związek z dworem się rozluźnia: poeta, jak się wydaje, zawiedziony w stosunku do króla, zaczyna przebywać w Czarnolesie i zamyśla o ożenku. Po śmierci Zygmunta Augusta uczestniczy z kolei w elekcji(jest przy Decretum electionis novi regis, 16 maja 1573), a niebawem publicznie się deklaruje jako zwolennik francuskiego elekta. Uczestniczy także w uroczystym wjeździe Walezego do Krakowa oraz bodaj w jego koronacji. Niemniej, głęboko rozczarowany, gdzieś chyba w roku 1574 rozwiązuje ostatecznie swoje związki z dworem i osiada na wsi, żeniąc się wkrótce potem(początek 1575) z dwudziestokilkuletnią Dorotą Podlodowską herbu Janina, córka nieżyjącego już wówczas posła sejmowego i mówcy Stanisława Lupy Podlodowskiego.
Małżeństwo i osiedlenie się poety na wsi w Czarnolesie(pod Zwoleniem w ziemi radomskiej)rozpoczyna ostatni trzeci okres w życiu i twórczości Kochanowskiego, typowy dla szlacheckiej kultury ziemiańskiej polskiego renesansu, 2. zwłaszcza połowy XVI w. Poeta, wycofawszy się w zacisze swego Tusculum, przeżywa teraz lata opromienione szczęściem rodzinnym i spokojną pracą literacką Nie zrywa przy tym związków z zagadnieniami polityczno-ideowymi stulecia(dowodem poezja patriotyczna i polityczna, udział w zjeździe stężyckim w maju 1575, wreszcie znane wystąpienie osobiste na elekcji w listopadzie 1575)- sprawami omawianymi zawsze z powagą , ze stanowiska obowiązku obywatelskiego i z pewnej już perspektywy. Dlatego pomimo rozczarowań z elektami(Walezy, później kłopoty z pretendentem Habsburskim), przekonywa się niebawem do indywidualności oraz myśli politycznej Stefana Batorego. Jan Zamoyski odegrał w tym rolę pośrednika, a sukcesy króla w wojnie moskiewskiej z carem Iwanem Groźnym dopełniły reszty.
Gdzieś w roku 1579 sielankę rodzinną Kochanowskiego przesłonił nieoczekiwany cień żałoby: nagły zgon ukochanej córeczki Urszulki, opiewanej następnie w „Trenach”, a wkrótce potem śmierć drugiej także córeczki, Hanny. Przejścia te, jak również słabnące wyraźnie zdrowie i myśl o śmierci, nie były bez wpływu na nader teraz wytężoną pracę literacką. Równocześnie zaznacza się bowiem wymowna tu troska o spuściznę poetycką całego życia, o dorobek więc, który teraz dopiero znajduje swe ostateczne wykończenie oraz realizację wydawniczą(w tłoczni Januszowskiego). Kochanowski nie doczekał już jej pełnego zamknięcia, w postaci pism zebranych.
O początkach drogi poetyckiej Kochanowskiego nie wiemy właściwie nic, choć z pewnością rozpoczęła się ona bardzo wcześnie. Świadczy o tym autograf łacińskiego epigramatu dedykacyjnego Grzepskiemu(z Królewca, 9 kwietnia 1552), a bodajże też i polska „Pieśń o potopie”, co do której wysuwano na ogół dwie daty: ok. 1550, albo może, raczej 1557. Pierwsze jednakże utwory drukowane są znacznie późniejsze, przy czy najdawniejszy jest tu dziś trochę przypadkowy przedruk łacińskiego nagrobka wierszem koledze- Padewczykowi napisanego w roku 1558, mianowicie „Epitaphium Cretcovii” ( w tomie B. Scardeona, 1560), niewykluczone zresztą, że nie pierwszego utworu poety, jaki się doczekał druku. Na szerszą bowiem, zarazem na wyraźnie publiczną już twórczość literacką humanistyczną, przyszła kolej dopiero w klimacie kulturalnym Padwy. Były to więc poezje łacińskie, głównie elegi4, najciekawsze z nich elegie miłosne do Włoszki (nazywanej przezeń dość zagadkowo Lidią), ale również inne, jak zwłaszcza epigramaty, często okolicznościowe, zapewne także ody ( np. Ad Lycen) i in. Poezje te ogłoszone drukiem przez autora dopiero zresztą pod koniec życia i łącznie z innymi , późniejszymi utworami tego rodzaju, w tomie zebranych pism łacińskich z różnych lat twórczości pt. ”Elegiarum libri IV”(...), „Foricoenia sive Epigrammatum libellus (Kraków, w Drukarni Łazarzowej, 1584). Ponadto z tamtych lat, tzn. gdzieś pod koniec okresu studiów oraz wędrówek młodzieńczych poety, pochodzą również pierwsze jego zachowane utwory polskie, jak może wspomniana „Pieśń o potopie”, a w każdym razie hymn „Czego chcesz od nas Panie”.
W początkowych latach dworskich przeważa w wyraźnie w twórczości Kochanowskiego epika, mocno urozmaicona tak co do treści, jak też i formy. Zarówno więc różnobarwna epika „beletrystyczna” (poważna Zuzanna, Kraków 1562; żartobliwe szachy, Kraków miedzy 1562 a 1566), jak np. okolicznościowo-konsolacyjna („O śmierci Jana Tarnowskiego(...), 1561; Pamiątka(...) Janowi Baptyście hrabi na Tęczynie, napisana chyba w 1562/3, wyd. 1570), a zwłaszcza publicystyczna, polityczno-ideowa (Zgoda, napisana 1562, wyd. Kraków 1564;”Satyr” albo „Dziki mąż”, Kraków ok. 1564), otwierająca działalność poetycką Kochanowskiego na dworze królewskim. Niebawem wszelako dochodzi do głosu i rychło się wysuwa na plan pierwszy twórczość liryczna polska, najbardziej odpowiadająca psychice oraz kierunkowi talentu artystycznego poety. Najpierw zatem „Pieśni” w duchu i w stylu humanistycznym, często horacjańskim lub petrarkizującym, tworzone przez blisko dwadzieścia lat i od razu znane szeroko, niezwykle wpływowe. One to ustaliły język i kształt poetycki naszej liryki, krążąc najpierw w odpisach w kołach zwłaszcza literackich, gdyż poeta do druku ich się nie kwapił, wygładzając je z wolna i po mistrzowsku. Ostatecznie zaś wydanie ich już nie doczekał(ukazały się pośmiertnie w tomie dzieł polskich pt. Jan Kochanowski, Kraków 1585/6, wielokrotnie później wznawianym oraz osobno pt. „Pieśni”, Kraków 1586),choć „się namawiał” w tych sprawach z wydawcą J. Januszowskim i rzecz z pewnością troskliwie przygotował.
Równolegle z poczytnymi „Pieśniami” powstają tak samo świetne arcypopularne ciągle „Fraszki”, gdzie pierwiastki epickie splatają się mocno z liryzmem oraz osobistymi sprawami poety. Z kolei późniejsze nieco ody łacińskie (z lat już na ogół 70.), przeważnie polityczne i okolicznościowe, składające się na zbiorek Lyricorum libellus (Kraków 1580).Przede wszystkim wszakże najważniejsze wówczas dzieło: znakomity przekład, a raczej parafraza wierszowana „Psałterza Dawidowego”, podjęta pod koniec lat dworskich, choć w lwiej części wykonana dopiero w Czarnolesie. Dzieło to wyd. w Krakowie w roku 1579 i do dzisiaj żyjące w ustach ludu, zwłaszcza oczywiście w śpiewie kościelnym, poza wielkim wpływem na poezję polską, w którą wznosiło całe bogactwo zupełnie nowych form i miar wierszowych, miało również ogromne oddziaływanie poza granicami dawnej Rzeczypospolitej.
Z pism pomniejszych oraz odmiennych z okresem dworskim wiąże się też wiele innych utworów. Do najważniejszych należą: żartobliwe „Broda” oraz „Carmen Macaronicum(...), również urywki niedoszłego poematu o Władysławie Warneńczyku, „Muza” (napisana ok.1567) i „Proporzec” albo „Hołd pruski” (napisany 1569)- w zakresie epiki. Ponadto dialog polityczny prozą pt. „Wróżki”, dalej klika przekładów z greki, jak „Fenomenów Arata”, trzeciej księgi „Iliady” Homera i fragmentu Eurypidesowej „Alkestis”. Przede wszystkim wszelako wysuwa się tutaj na czoło pierwsza u nas tragedia renesansowa w duchu oraz stylu antycznym, wysoce ambitna, napisana świetnym wierszem białym „ Odprawa posłów greckich”. Tragedia ta, powstająca gdzieś najprawdopodobniej ok. 1565-1566 lub bardzo niewiele później(a wyd. dopiero w 1578), dzięki Janowi Zamoyskiemu doczekała się też po latach słynnego wystawienia przed Stefanem Batorym, królową Anną, dworem, dostojnikami państwowymi na uroczystościach weselnych Zamoyskiego.
Ostatni czarnolesko-ziemiański okres twórczości, którego początek trudno dziś zresztą ściśle oznaczyć-schyłek bowiem lat dworskich i początek okresu ziemiańskiego wzajemnie tu na siebie zachodzą-przy swoistych pierwiastkach sielskich uwidaczniających się najlepiej w niektórych pieśniach, w zasadzie jednak kontynuuje najpierw wątki i tematy dawniejsze. Dotyczy to zarówno nowego jak, a tak świeżego cyklu „Pieśni świętojańskiej o Sobótce”, jak zwłaszcza najtrudniejszej wówczas pracy poetyckiej nad „Psałterzem” oraz w ogóle liryki, ale także praktycznie całej twórczości literackiej Kochanowskiego. Odnosi się to również do jego polskiej i łacińskiej poezji polityczno-patriotycznej okresu („Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów”, ody: „ In conventu Stesicensi, Ad Concordiam, In conventu Varsaviensi, później „Orpheus Saramticus”, opiewanie zwycięstw Batorego, „Jezda do Moskwy, itd.); także do mocno zróżnicowanej poezji okolicznościowej ( Marszałek, Dziewosłąb, Dryas Zamchana, Pan Zamchanus, epitalamia K Radziwiłłowi, J. Zamoyskiemu itd.)., nawet do jego zainteresowań filologiczno-starożytnych (dopełnianie Cycerońskiej wersji Arata). Zupełnie zaś nową nutę i pierwiastki wnoszą w poezję polska słynne „Treny”(Kraków 1580), wzruszające do głębi żale ojcowskie na śmierć Orszulki, wywołujące od razu bogata literaturę naśladowniczą. Oryginalny także, mocno odbiegający od sądów historycznych stulecia, był pogląd krytyczny poety na zagadnienie mitów szczepowych Słowian, wyrażony w śmiałej rozprawce „ o Czechu i Lechu”. Rozprawka ta podobnie jak wiele jeszcze innych pism nie została ukończona , gdyż zgon zaskoczył Kochanowskiego w pełnym rozkwicie sił twórczych i umysłowych, pośród rozlicznych prac literackich, których ostatnie urywki zebrano pośmiertnie w tomiku „Fragmenta” albo „Pozostałe pisma” (Kraków 1590).
Kochanowski był talentem poetyckim miary niepospolitej. Od dawna też uznawany powszechnie za największą w Polsce, ale zarazem i w całej w ogóle Słowiańszczyźnie, indywidualność artystyczną na przestrzeni od średniowiecza aż do romantyzmu, inaczej mówiąc, do czasów wystąpienia Mickiewicza, Puszkina i Słowackiego-kształtował się w związku z ogólnoeuropejską kulturą umysłową doby humanizmu i renesansu, której stał się u nas symbolem oraz wyrazem szczytowym. Już we wczesnym okresie dworskim nazywano go nieprzypadkowo „kochaniem wieku” swego (1564), a żywiołowa popularność i powszechne uznanie pokoleń towarzyszyły mu wiernie przez stulecia. Od Reja więc i anonimowego Proteusa (1564) począwszy, poprzez Trzecielskiego „Żale nagrobne”(...) Klonowica i całą w ogóle poezje wieku XVII, później prze oświecenie, klasycyzm i romantyzm( z Mickiewiczem, Słowackim, Norwidem)- aż po wiersze Gomulickiego, Staffa, Lieberta, Tuwima, Gałczyńskiego i in. Pamiętamy też o wielu utworach literackich, których jest bohaterem (np. u Niemcewicza, Tańskiej-Hoffmanowej, dalej Porazińskiej, Jasturna, Maliszewskiego), a także o malarstwie ( słynny obraz Matejki „Kochanowski nad zwłokami Orszulki”) i rzeźbie, wreszcie o muzyce, wtórującej mu wdzięcznie od czasów Mikołaja Gomułki „ Melodyj na psałterz polski” (Kraków 1580)- po kantaty wieku XX oraz ujęcie operowe „Odprawy” Witolda Rudzińskiego.
I rzecz zrozumiała. Stał się bowiem Kochanowski od razu twórcą nowoczesnego języka poetyckiego oraz nowych form artystycznych poezji polskiej, którą wprowadził z miejsca w krąg wielkich literatur europejskich. Jego wpływ przemożny na współczesność oraz dalsze oddziaływanie artystyczne na potomnych stopiły się ściśle z dziejami kultury polskiej wieku złotego, dlatego przy tym wykraczając poza zasięg językowy oraz granice wielkiej Rzeczypospolitej unijnej, przedrozbiorowej.
Zmarł nagle, na serce, we środę 22 sierpnia 1584 roku w Lublinie, w czasie konwokacji, na którą przybył chcąc uzyskać posłuchanie u króla w związku ze śmiercią szwagra, Jakuba Podlowskiego, królewskiego wysłannika zabitego w bałkańskiej Turcji. Pochowany z (opóźnieniem) w kościele parafialnym w Zwoleniu, gdzie szczęśliwie przetrwał do dziś jego nagrobek późnorenesansowy, z początku już XVII wieku.
Podobiznę Kochanowskiego, opartą niewątpliwie o autentyczny jego wizerunek, pokazuje nam wspomniany już nagrobek zwoleński. Sam grób dzisiaj nie istnieje, gdyż resztki zwłok Kochanowskich trafiły z początkiem wieku XIX na tamtejszy cmentarz ogólny, skąd domniemane kości poety trafiły w roku 1961 do krypty pod kościołem w Zwoleniu. Natomiast zachowała się czaszka poety, wyjęta ongiś z trumny przez Tadeusz Czackiego, ofiarowana ks. Izabelli z Flemingów Czartoryskiej i przechowywana później w Puławach, obecnie w Krakowie. W samym zaś Czarnolesie, w dworku klasycznym z pocz. XIX wieku, znajdującym się nieomal dokładnie w miejscu dawnego domu twórcy „Trenów”, otwarto w roku 1961 muzeum im. Jana Kochanowskiego, gdzie zgromadzono też pewne dokumenty do jego życia i twórczości.


1530 – urodził się w Sycynie. Jego ojciec – Piotr Kochanowski był zamożnym właścicielem kilku wsi i sędzią sandomierskim. Jego matką natomiast była Anna z Białaczowsich – kobieta o wysokiej kulturze umysłowej. Miał również 2 braci uzdolnionych literacko – Andrzeja i Mikołaja.
1544 – 1547 (śmierć ojca) – studiował na uczelni w Krakowie, i w tymże czasie powstały I łacińskie teksty jego autorstwa.
1551 – 1552 – przebywał w Królewcu
1552 – wyjazd do Włoch na studia. Przebywał we Włoszech 5 lat, z trzema przerwami (w latach: 1552-1555; 1556; 1557-1558). Ta ostatnie objęła wycieczkę do Francji gdzie poznał poetę P. Ronsarda i innych członków „Plejady” (pisali oni w języku narodowym),dzięki którym zaczął pisać w języku ojczystym, a nie jak na początku po łacinie. W Padwie studiował: filologie łacińską, grekę, języki : włoski i grecki. W czasie studiów wiele podróżował po Włoszech i zawierał liczne przyjaźnie. Wtedy to prawdopodobnie powstały pierwsze utwory w języku polskim.
1555 – 1556 – pobyt w Królewcu po powrocie z Włoch.Był w tym czasie mocno związany z dworem króla Albrechta, wybitnego humanisty.
1559 – powrót do kraju i otrzymanie ojcowizny. Wtedy to stał się panem Czarnolasu. Wcześniej jednak miał przelotny kontakt z dworem marszałka Firleja, a potem z biskupem krakowskim Z. Padniewskim.
1564 – dostał się na dwór króla dzięki protekcji podkanclerzego Piotra Myszkowskiego. Tam został sekretarzem królewskim. Pobyt na królewskim dworze sprawił, że zaczął obracać się wśród polskiej elity rządzącej. Z pobytu pisarz czerpał również inspirację, gdyż było to centrum życia politycznego, kulturalnego i społecznego Rzeczypospolitej. Z tego okresu pochodzą utwory: „Satyr”, „Zgoda”, „Proporzec” i „Wróżki”. Utwory te dotyczą sfery życia politycznego i społecznego szlachty, duchowieństwa, magnaterii i najuboższej części społeczeństwa (wg pisarza najważniejszej).
*„Zgoda” – powstała w 1562 r., a wydana w 1564 r. apeluje o jedność religijną, krytykując jednocześnie najważniejsze problemy społeczne.
*„Satyr” – wydany w 1564 r., jest utworem w którym podmiot – satyr wygłasza ostrą krytykę wobec szlachty, nie oszczędzając nikogo.
*„Wróżki” – są utworem w którym Kochanowski zawiera swoje przewidywania względem Polski, przewiduje (trafnie zresztą) jej los.
Oprócz powyższych dzieł powstały w tamtym okresie również: „Elegia o śmierci Jana Tarnowskiego” i powiastki: „Zuzanna” oraz „Szachy”.
Ok. 1571 – Kochanowski osiada w Czarnolesie. Na tę decyzję mogło wpłynąć wiele czynników:
rozczarowanie życiem dworskim
dążenie do niezależności osobistej
dążenie do stworzenia warunków, potrzebnych do rozwoju twórczości literackiej.
Ok. 1574 – pisarz żeni się z Dorotą Podlodowską, dom zapełnia się dziećmi. Miał 6 córek, z czego 3 zmarły w dzieciństwie i syn , jednak ten przyszedł na świat już po śmierci poety (1584)jego życie i małżeństwo przebiegało dosyć szczęśliwie (oprócz śmierci dzieci). Jednak nie wiązał go w pełni z Czrnolesiem. Wielokrotnie w swym życiu wyjeżdżał do Krakowa i właśnie w tym mieście powstał wiele jego dzieł:
1578 – ukazała się drukiem „Odprawa posłów greckich”
1579 – powstał „Psałterz Dawidów” – tłumaczenie 150 psalmów
1580 – Mikołaj Gomółka opracował melodie do psalmów Kochanowskiego
1578 lub 1579 – śmierć Urszulki
1580 – wydano „Treny”
W Krakowie powstały też „pieśni” i „fraszki”
1584 – zbiorowe (3) wydanie „Fraszek”
1584 – nieoczekiwana śmierć pisarza w Lublinie, w drodze na sejm, gzie jechał ze skargą za zamordowanie szwagra. Pochowano go na Zwoleniu, a rzeźba na nagrobku jest najprawdopodobniejszą podobizną poety.
1585 –Jan Januszewski wydał wszystkie dzieła Kochanowskiego
1586 – wydano „Pieśni”